Üreteroskopi (URS)
Üreteroskopi:
Böbrekte oluşan taşlar üreter dediğimiz idrarı böbrekten mesaneye taşıyan idrar kanalına düşebilir. Böbrek içinde bulunan taşlar şikâyete neden olmayabilir ancak idrar kanalına düşen taşlar, idrar akışını engeller ve geride biriken idrar börekte şişmeye sebep olur. Böbrek şişer ve dışındaki sinir ağı olan kapsül gerilir ve uyarılır. Bu nedenle şiddeti dayanılmaz ağrılar, bulantı, kusma ve idrarda kan gelmesi gibi belirtiler görülür Ultrasonografik incelemede taşın olduğu tarafta genellikle böbrekte şişme (hidronefroz) görülür. Tomografi ile taş tanısı ve büyüklüğü net olarak görüntülenir.
Hangi Taşlar Kendiliğinden Düşer?
Böbrekten üretere idrar ile atılan taş mesane yani idrar kesesine doğru ilerler. Üretere atılan taşların düşmesini pek çok faktör etkiler:Taşın boyutu: Üreter taşlarında tedavi seçiminin de taşın boyutunu en önemli kriterdir. Küçük taşların (5mm’den küçük olanlar) spontan yani kendiliğinden düşme şansı %80’tir. Bu oran taşın boyutu arttıkça azalmaktadır. Taş boyutu 7-8 mm’i geçtiği zaman bu oran %20 lere kadar düşmektedir. İlk kez taş düşürenlerde bu oran daha da azalmaktadır.Taşın bulunduğu yer: Böbrek ile idrar kesesi arasında uzanan üreterin 3 dar bölgesi bulunur. Üreterin mesaneye girdiği üreterovezikal bileşke denilen 3 cm lik bölüm en dar yerdir ve taşlar sıklıkla burada takılıp kalır.Taşın yüzey yapısı: Tırtıklı, yıldızımsı yapıda taşların düşme şansı, düzgün yüzeyli taşlara göre düşüktür.Üreter taşı nedeniyle tıkalı olan böbreklerde iltihap gelişebilir ve böbrekte ileri dercede şişme meydana gelir. Taşın kendiliğinden düşmesini beklerken böbrek fonksiyonları ve hastanın durumu yakın takip edilmelidir. Şiddetli ağrı nedeniyle sık acile başvurma, günlük aktivite ve iş hayatı engelleniyorsa ve en önemlisi böbrekte şişme ve fonksiyon bozukluğu varsa taşın düşmesini daha fazla beklemeyip tedaviye geçilmelidir.
Üretero-renoskopik Taş Kırma (URS) Nedir?
İdrar kanalındaki (üreter) ve böbrek içerisi de ki taşların kameralı ince endoskoplar (uretero-renoskop) ile parçalanması işlemidir. İşlem anestezi altında (genel veya spinal anestezi) ve vücutta hiçbir kesi yapılmadan tamamen doğal yollardan (doğal orifis yolu ile) yapılır.Erkek ve bayanlarda önce idrar yapılan kanaldan endoskoplar ile kamera ile idrar kesesine (mesane) ulaşılır. Daha sonra böbrekten idrar getiren kanalın içine (orifis) bir rehber tel gönderilerek bu kanal içine girilir. Üreterin içindeki taşlar görülür ve kırılır bunun yanında üreterdeki farklı patolojilere de müdahele şansı vardır. Böbrek içindeki taşlara ise esnek üretero-renoskop (fleksibl uretero-renoskop) ile ulaşılır. Böbrek içindeki tüm odacıklarda (kaliks) bu cihazla ulaşılıp kırma işlemi lazer ile yapılabilir.
Üretero-renoskop ile taşlar nasıl kırılır?
İdrar kanalındaki taşlar lazer veya pnömotik (sıkıştırılmış hava) taş kırma aletleri ile parçalanır. Lazer ile taşlar tamamen toz haline getirilebilir ve bu tozlar kendiliğinden idrarla dışarı atılır. Daha büyük taş parçaları ile basket veya forcepslerle tutulup dışarı alınır, Gerekli durumlarda hastanın operasyon sonrası rahatı için böbrek ile mesane arasında idrar akışını sağlaması için idrar kanalına ince bir tüp (stent) konulabilir. Stent genellikle ameliyattan 2 ile 3 hafta sonrasında alınır. Stentin çekilmesi işlemi ameliyathanede hafif bir anestezi altında yapılır. Hastalar aynı gün evlerine giderler. Konulan stentlerin (Uzun süre kalan özel stentler hariç) en fazla 3 ay kalması istenir. Uzun süre vücutta kalırlarsa enfeksiyon, kanama, etrafında taş oluşması gibi sıkıntılara sebep olabilirler.
Üretero-renoskopik taş kırma ameliyatı çocuklarda uygulanabilir mi?
Çocuk hastaların idrar kanalları ve böbrekleri erişkinlere göre çok daha ince olduğu için daha ince ve hassas üreteroskopların kullanılarak çocuklarda üreter ve böbrek taşları tedavi edilebilir. Özellikle tecrübeli ve yeterli teknik donanımın olduğu merkezlerde uygulanması önerilir.URS Ameliyatının Riskleri Nelerdir?Ameliyat endoskopik bir işlem olmasına rağmen bazı riskleri içermektedir. İdrar yolu endoskopların ilerlemesine engelleyecek kadar dar ise genişletme yapılabilir veya çok dar ise stent konularak işlem bir sonraki seansa ertelenebilir. Stentler üreterde genişleme yapar ve sonraki seansda işlem başarıyla uygulanır. Diğer bir risk üreterde yaralanma veya kopmadır bu da ince aletlerin ve özel stentlerin kullanılması ile azaltılabilir. Tedavisinde stent konulmasından açık ameliyatla tamire kadar farklı yollar vardıÜst üreter taşları üreteroskop ile kırma sırasında böbreğe doğru kaçabilir. Bu durumda esnek fleksibl üretero-renoskop ile böbrek içindeki taş parçalanabilir. URS ameliyatının cinsel hayata veya kadın-erkek cinsel organlarına zararı olmaz.
Ameliyattan Sonra Hastanede kalma süresi nedir?
Birçok hasta aynı gün taburcu edilebilir ancak emin olmak için genellikle hastalar işlemden 1 gün sonra taburcu edilmektedir. Enfeksiyon üreterde yaralanma gibi komplikasyonlar gelişen hastaların daha uzun süre hastanede yatmaları gerekebilir.Çıkarılan Taşlar Ne Yapılır?Çıkarılan taşların analizi için laboratuvara gönderilir. Hastanın böbreklerinde oluşan taşın kimyasal içeriğinin bilinmesi bu taşların tekrarlamasının önlenmesinde bizlere yol göstericidir.